اخذ رتبه EPC

در صنعت زیربنایی ، نفت و گاز ، پتروشیمی ، و پروژه های تولیدی کلان ، مدل سنتی تفکیک وظایف بین مشاور (طراحی) ، کارفرما (تامین) و پیمانکار (ساخت) کارایی و سرعت لازم را تدارد . بهمین دلیل  ، مدل  EPC یا کلید دردست بعنوان یک رویکرد مدیریت پروژه یکپارچه و پیشرفته ظهور کرده است .اخذ رتبه EPC  ، سندی استراتژیک و حیاتی است که صلاحیت حقوقی ، فنی ، مالی و مدیریتی یک شرکت رابرای اجرای همزمان و یکپارچه تمامی مراحل پروژه ( از طراحی مفهومی تا بهره برداری نهایی ) تایید میکند . این رتبه ، که اغلب توسط سازمان برنامه و بودجه کشور ( و در برخی حوزه های تخصصی نظیر نفت و گاز توسط مراجع مربوطه مانند شرکت ملی نفت ) صادرمبشود ، گواهی میدهد که شرکت متقاضی ، توانایی ادغام سه گانه کلیدی زیر راداراست :

مهندسی : توان طراحی مفهومی ، پایه وتفصیلی پروژه .

تامین : توان تامین مالی  ، خرید و تدارکات تجهیزات کلیدی ومواد اولیه .

ساخت : توان اجرای عملبات ساخت ، نصب  ، راه اندازی و آزمون .

اخذ رتبه  EPCبطور قطع تایید میکند که :

۱ . یکپارچگی صلاحیت ها : شرکت بطور همزمان ، گواهی صلاحیت معتبر درحوزه های مشاوره ( طراحی مهندسی ) و پیمانکاری ( ساخت و اجرا ) را احرازکرده است .

۲ . توان مالی و اعتباری کلان : شرکت دارای پشتوانه مالی و اعتباری عظیم برای پذیرش ریسک های تامین مالی وتضمین پروژه دربرابرکارفرما است .

۳ . نیروی انسانی چندرشته ای : شرکت دارای کادر فنی و مهندسی ارشد در تمامی رشته های مورد نیاز برای مدیریت یکپارچه پروژه ( از مکانیک و عمران تا فرآیند و کنترل ) است .

اخذ رتبه EPC ، یک شرط مطلق برای شرکت درمناقصات ابرپروژه های کلید در دست در سطح ملی و بین المللی است . بدون رتبه EPC ، شرکت قادربه پذیرش مسئولیت کامل یک پروژه درقالب یک قرارداد واحد نخواهد بود . به همین دلیل ، فرآیند اخذ رتبه EPC ، مهمترین گام برای شرکت هایی است که بدنبال سهم بازار درپروژه های مگاسایز هستند . دریافت رتبه EPC ، نمادتوانمندی کامل وچندوجهی شرکت است .

 

مبانی حقوقی ، تفاوت ها و ساختارها در فرایند رتبه EPC

سیستم رتبه EPC براساس ضوابط تشخیص صلاحیت پیمانکاران و مشاوران ، باتاکید برهمپوشانی وادغام امتیازات ، طراحی شده است .

ماهیت حقوقی و تفاوت های بنیادین با پیمانکاری و مشاوره ساده

• ادغام صلاحیت ها : رتبه EPC برخلاف رتبه های ساده پیمانکاری و مشاوره ، براساس فرمولی محاسبه میشود که به شرکت اجازه میدهد امتیازات کسب شده در دوحوزه مشاوره ( طراحی ) و پیمانکاری ( ساخت ) را بطور هم زمان و تجمیعی محاسبه کند .
• پذیرش ریسک کامل : در مدل EPC ، ریسک های طراحی ، تامین و ساخت ، تماما متوجه شرکت EPC  است . اخذ رتبه EPC ، تایید میکند که شرکت ، توان مدیریت این ریسک های سه گانه را داراست .
• تمرکز بر ارزش افزوده مهندسی : در محاسبه رتبه EPC ، وزن بالایی به توان مهندسی داخلی ، استفاده از دانش فنی بوم یو بهینه سازی فرآیندها داده مبشود .

مراجع صدور و ساختار رشته ای رتبه EPC

• مراجع اصلی صدور :
  • سازمان برنامه وبودجه کشور : برای پروژه های عمرانی ، زیربنایی ، تاسیساتی و صنعتی عمومی.
  • وزارت نفت ( شرکت های تابعه ) : برای پروژه های تخصصی نفت ، گاز ، پتروشیمی وپالایشگاهی .
• رشته های تخصصی : اخذ رتبه EPC دررشته هایی صورت میگیرد که امکان احرای کلید دردست درآنها وجود دارد ، مانند :
  • نفت و گاز : بالادستی ، پایین دستی ، خطوط انتقال .
  • صنعت و معدن : کارخانجات تولیدی ، ذوب و فلزات .
  • تاسیسات و تجهیزات صنعتی : نیروگاه ها ، پتروشیمی .
  • آب و سازه های هیدرولیکی بزرگ : تصفیه خانه های بزرگ ، ایستگاه های پمپاژ .

الزامات سرمایه و ساختار حقوقی شرکت

• ساختار حقوقی الزامی : شرکت متقاضی رتبه EPC ، معمولا باید دارای ساختار شرکت سهامی خاص یا سهامی عام باشد تا توان مالی و اعتباری لازم رابرای اجرای تعهدات کلان تضمین کند .
• سرمایه ثبتی بالا : برای اخذ رتبه EPC ، معمولا میزان سرمایه ثبتی شرکت ( نسبت به شرکت های پیمانکاری یا مشاور ساده ) باید بسیاربالاتر باشد تا ببانگر توان مالی اولیه شرکت باشد .

 

عوامل کلیدی و الزامات امتیازآور برای اخذ گرید EPC

فرمول محاسبه رتبه EPC بطور خاص بر روی تجمیع و هم افزایی امتیازات نیروی انسانی و سوابق مالی – اجرایی متمرکز است .

۱ . الزامات نیروی انسانی چند وجهی

این عامل ، سنگین ترین وزن رادر اخذ رتبه EPC دارد . شرکت باید ترکیبی از متخصصان مشاوره وپیمانکاری را دراستخدام خود داشته باشد :

• نیروهای کلیدی مهندسی :  مهندسین ارشد دررشته های مکانیک ، برق ، عمران و فرآیند با سابقه بالا درطراحی و نظارت . امتیازدهی براساس مدرک ، سایقه تخصصی در طراحی و انتشارات علمی ( مشابه رتبه مشاور ) انجام میشود .
• نیروهای کلیدی اجرایی : مهندسین با سایقه مدیریت اجرا ، ساخت و راه اندازی  در پروژه های کلان ( مشابه رتبه پیمانکار ) . امتیازدهی براساس سوابق بیمه مستمر و سوابق مدیریت سایت های بزرگ انجام میشود .
• مدیر پروژه تخصصی : وجود نیروهای متخصص باگواهبنامه های مدیریت پروژه برای مدیریت یکپارچه فازهای سه گانه EPC ، امتیاز بسیار بالایی رادر اخذ رتبه EPC کسب میکند .

۲ . الزامات توان مالی و سوابق اجرایی یکپارچه

• تجربه اجرای پروژه EPC : شرکت باید سوابق موفق دراجرای پروژه های EPC  یا حداقل پروژه هایی که درآنها دو بخش E و C یا E و P را بطور هم زمان انجام داده است ، ارائه دهد . تجربه اجرایی بایدمرتبط بارشته درخواستی برای رتبه EPC باشد .
• توان مالی کلان : میانگین گردش مالی سالانه ودرآمد ابرازی شرکت دراظهارتامه های مالیاتی ( در چند سال اخیر ) باید بسیار بالاتر ازحدنصاب رتبه های ساده باشد تا توان تامین مالی (P) پروژه را ثایت کند . فرآیند اخذ رتبه EPC  مستلزم ارقام مالی سنگبن است .
• سوابق تامین  : ارائه مستندات مربوط به توان شرکت در تدارکات و خرید تجهیزات کلیدی ( مبالغ خرید ، ارتباط با تامین کنندگان بین المللی و توانایی اخذ ضمانت نامه های مالی ) بعنوان امتیاز تکمیلی لحاظ مبشود .

شرایط اخذ رتبه EPC

اخذ رتبه EPC صرفاً به جمع آوری امتیازات مالی و انسانی محدود نمیشود؛ بلکه پیش از شروع فرآیند اخذ رتبه EPC ، شرکت متقاضی باید شرایط حقوقی ، ثبتی و سازمانی خاصی را که توسط سازمان برنامه وبودجه تعربف شده است ، بطور کامل احراز کند . این شرایط ، پیش نیازهای مطلق برای ورود به فرآیند اخذ رتبه EPC هستند .

شرایط حقوقی و ثبتی شرکت

• نوع شرکت ( ساختار حقوقی ) : شرکت متقاضی رتبه EPC ملزم است که حتما در قالب شرکت سهامی( سهامی خاص یا سهامی عام ) ثبت شده باشد . شرکت های با مسئولیت محدود یا تعاونی ها ، عموما فاقد شرایط لازم برای اخذ رتبه EPC هستند ، زیرا ساختار سهامی ، شفافیت مالی و تعهد سرمایه ای بیشتری را تضمین مبکند .
• ثبت موضوع فعالیت جامع : موضوع فعالیت شرکت در اساسنامه باید صراحتا ، هر سه حوزه مهندسی  (E) ، تامین (P) و ساخت (C) را بطور هم زمان و جامع پوشش دهد . عدم ذکر هربک از این سه حوزه ، مانع از شروع فرآیتد اخذ رتبه EPC خواهد شد .
• عدم ممنوعیت حقوقی : هیچ یک ازمدیران ، سهامداران یا بازرسان شرکت نباید دارای منع قانونی از نظر سوپیشینه یا محرومیت ازانجام فعالیتهای دولتی باشند .

نیروی انسانی و ساختار مدیریتی

• حداقل نیروی انسانی کلیدی تخصصی : شرکت باید ازهمان ابتدا ، حداقل تعداد مشخصی از نیروهای فنی ومهندسی ( که دارای مدارک و سوابق بیمه مرتبط هستند ) را دراستخدام خود داشته باشد . این نیروها بابد دارای تخصص های چندگانه و مرتبط بارشته های درخواستی رتبه EPC باشند .
• تعهدنامه استخدام تمام وقت : مدیران و نیروهای کلیدی امتیازآور باید تعهدنامه رسمی مبنی بر استخدام تمام وقت و انحصاری درشرکت ارائه دهتد . این تعهدنامه تایید میکند که امتیازات فنی این افراد فقط به شرکت متقاضی رتبه EPC تعلق دارد وهمپوشانی با شرکت های دیگرندارند .
• وجود مدیر پروژه واجد شرایط : برای اخذ رتبه EPC ، حضور حداقل یک نفر باسابقه مدیریت موفق در پروژه های بزرگ و ترجیحا با گواهینامه های تخصصی مدیریت پروژه در کادر ارشد شرکت ، بک شرط حیاتی است .

مالی و زیرساختی اولیه

• حداقل سرمایه ثبتی : شرکت باید حداقل سرمایه ثبتی مورد نیاز را ( که برای اخذ رتبه EPC بالاتر ازسایر رتبه ها است ) در اداره ثبت شرکت ها تایبدکرده و بخش نقدی آنرا واریز نموده باشد .
• زیرساخت مدیریتی و فنی : شرکت باید ازنظر تجهیزات دفتری ، نرم افزارهای تخصصی مهندسی ، و فضای کاری مناسب ، توانایی انچام هم زمان فعالیت های طراحی و تدارکات را اثبات کند .
• شفافیت مالی : شرکت باید دارای کد اقتصادی معتبر ، سابقه ارسال اظهارنامه های مالیاتی ودفاتر پلمپ شده باشد . دریافت رتبه EPC دررتبه های بالا مسنلزم حسابرسی دقیق مالی است .

مراحل اخذ رتبه EPC

فرآیند اخذ رتبه EPC یک مسیر طولانی تر و پیچیده تر است که مستلزم مستندسازی هم زمان صلاحیت های مشاوره ای و پیمانکاری است .

۱ . مرحله اول : آماده سازی و ادغام سوابق

• احراز صلاحیت پایه ( مشاوره و پیمانکاری ) : شرکت باید ابتدا بطور مجزا و همزمان ، مدارک لازم برای کسب رتبه در رشته های پیمانکاری ومشاوره مرتبط را آماده کند . رتبه EPC بر مبنای امتیازات تجمیع شده این دوحوزه محاسبه میشود .
• تطبیق نیروی انسانی : اطمینان از اینکه نیروی انسانی کلیدی شرکت ، در دو بخش مهندسی و ساخت ، همپوشانی نداشته و هربخش دارای کادر متخصص و تمام وقت خوداست .
• ثبت درخواست در سامانه ساجات : متقاضی باید درخواست اخذ رتبه EPC را بهمراه طرح توجیهی و ساختار سازمانی یکپارچه ، در سامانه ساجات ثیت کند .

۲ . مرحله دوم : ارزیابی تخصصی و بازدیدهای فنی

• ارزیابی چند وجهی : کارشناسان سازمان برنامه وبودجه ، پرونده شرکت را نه تنها ازمنظر سوابق ساخت ، یلکه از منظر توان طراحی مهندسی (E) و توان مالی – تدارکاتی (P) مورد بررسی و ارزیابی عمیق قرار میدهند .
• بازدید فنی (Audit) : برای اخذ رتبه EPC (بویژه رتبه های ۱ و ۲) ، احتمال بازدید کارشناسان فنی از دفاتر شرکت ، بررسی زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری ، و مصاحبه با نیروهای کلیدی وجود دارد .
• محاسبه ضریب یکپارچگی : امتیاز نهایی رتبه EPC براساس فرمول های تخصصی که به توانایی شرکت درمدیریت فرآیندهای همزمان و یکپارچه وزن میدهد ، محاسیه میشود .

۳ . مرحله سوم : صدور و تعهدات پروانه  EPC

• صدور پروانه EPC : پس از تایید نهایی ، پروانه رتبه EPC صادرمیشود . این پروانه ، سقف مالی مجاز برای پذیرش پروژه های کلید دردست را تعیین مبکند .
• تعهدات گزارشگری : شرکت دارای رتبه EPC ملزم است گزارش های دوره ای دقیق تری در مورد پیشرفت هم زمان فازهای مهندسی ، تامین و ساخت ، به کارفرمایان و نهادهای نظارتی ارائه دهد .

هزینه های اخذ رتبه EPC

اخذ رتبه EPC یک سرمایه گذاری پرهزینه اما استراتژیک در زمینه نیروی انسانی و زیرساخت مالی شرکت است که توجیه آن ، دسترسی به مناقصات بزرگ است .

هزینه های مستقیم اداری و صدور گواهی

• تعرفه ثبت و حق رسیدگی : مبلغ نسبتا بالایی که بابت ثبت درخواست ، بررسی تخصصی پرونده و صدور نهایی مجوز رتبه EPC در وجه سازمان برنامه وبودجه واریز میشود .
• هزینه مشاوره ای تخصصی (EPC) : به دلیل پیچیدگی فرمول های تجمیعی و نیاز به مستندسازی سوابق مالی و فنی کلان ، استفاده از خدمات مشاوران حقوقی و فنی متخصص رتبه EPC اجباری است . این هزینه های اخذ رتبه EPC بخش قابل توجهی از بودجه را شامل میشود .
• هزینه حسابرسی مالی ویژه : به دلیل حجم بالای مالی در پروژه های EPC ، صورت های مالی شرکت باید تحت حسابرسی ویژه برای تایید توان مالی مورد نیاز سازمان برنامه وبودجه قرار گیرند .

هزینه های سرمایه گذاری اجباری و غیرمستقیم (هزینه های نگهداری)

• هزینه نیروی انسانی کلیدی : اصلی ترین و سنگین ترین هزینه ، استخدام ، حفظ و پرداخت حقوق و مزایای بالا به نیروهای متخصص با سابقه کار در هر سه حوزه E, P و C است . برای اخذ رتبه EPC ، شرکت باید تضمین کند که این نیروهای چندرشته ای در استخدام دائم شرکت باقی بمانند .
• تامین مالی و سرمایه در گردش اولیه : شرکت باید توان مالی خود را از طریق افزایش سرمایه ثبتی ، جذب سرمایه گذار یا ارائه تضمین های بانکی تقویت کند تا بتواند امتیاز توان مالی لازم برای رتبه EPC را کسب کند .
• سرمایه گذاری در سیستم های مدیریتی : هزینه های مربوط به پیاده سازی سیستم های نرم افزاری مدیریت پروژه ، برنامه ریزی منابع سازمان و سیستم های مدیریت کیفیت و HSE برای اجرای یکپارچه و ایمن پروژه .

اخذ رتبه EPC به دلیل دسترسی به قراردادهای بزرگ دولتی ، توجیه مالی لازم را برای این سرمایه گذاری ها فراهم می آورد .

مدارک اخذ رتبه EPC

فرآیند اخذ رتبه EPC مستلزم ارائه مجموعه ای از مدارک تجمیع شده رتبه های مشاور و پیمانکار ، بعلاوه مدارک تایبدکننده توان مالی کلان است .

مدارک حقوقی و سازمانی

• مدارک ثبت شرکت سهامی : آگهی تاسیس ، اساسنامه ( با موضوع فعالیت گسترده مهندسی ، تامین و ساخت ) ، وآخرین تغییرات هیئت مدیره ( ترجیحا سهامی خاص یا عام ) .
• سرمایه ثبتی واظهارنامه مالی : مدارک مربوط به سرمایه ثبتی بالا و اظهارنامه های مالیاتی سال های اخیر .

 نیروی انسانی کلیدی

• مدارک تحصیلی و سوابق بیمه : مدارک تحصبلی ( کارشناسی ارشد و بالاتر ) و سوابق بیمه مستمر و مرتبط نیروهای کلیدی در دو حوزه مشاوره ( طراحی ) و پیمانکاری ( اجرا ) .
• رزومه تخصصی یکپارچه : ارائه رزومه تفصیلی برای هر یک از نیروهای کلیدی که سابقه کار آن ها در هر سه فاز E ،  P  و C را نشان دهد .
• گواهینامه های مدیریتی : مدارک مربوط به گواهینامه های تخصصی مدیریت پروژه و گواهینامه های فنی مرتبط .

مدارک مالی و اقتصادی کلان

• صورت های مالی حسابرسی شده : صورت های مالی حسابرسی شده شرکت در چهار سال مالی گذشته باتایید ارقام بالای درآمدزایی وگردش مالی .
• تاییدیه توان مالی از بانک : گواهی رسمی بانکی مبنی برتوان مالی شرکت برای اخذ ضمانت نامه ها واعتبارات مورد نیاز پروژه های بزرگ ( تایید خطوط اعتباری ) .
• اظهارنامه های مالیاتی : کپی اظهارنامه های مالیاتی تسلیم شده به سازمان امور مالیاتی .

سوابق اجرایی یکپارچه

• قراردادهای EPC یا کلید در دست : کپی قراردادهای بزرگ اجرا شده در قالب EPC یا قراردادهایی که شرکت در آنها مسئولیت هم زمان طراحی و اجرا را برعهده داشته است .
• گواهی های حسن انجام کار : ارائه گواهی رسمی حسن انجام کار از کارفرمایان کلان دولتی ( مانند وزارتخانه ها یا شرکت های مادر تخصصی ) درمورد پروژه های  EPC .
• مستندات تامین تجهیزات : فاکتورهای رسمی ، اسناد خرید و قراردادهای تامین تجهیزات کلیدی که حجم بالای فعالیت تدارکاتی  شرکت را اثبات کند .

اخذ رتبه EPC تنها با ارائه مستندات کامل و فافد تناقض در تمامی ابعاد مهندسی ، تامین و ساخت ، امکانپذیر است .

سوالات متداول درباره اخذ رتبه EPC

رتبه EPC چیست و چرا برای پروژه های بزرگ ضروری است ؟

رتبه EPC مخصوص شرکت هایی است که طراحی ، تامین تجهیزات و ساخت را هم زمان انجام می دهند . داشتن این رتبه برای شرکت هایی که قصد حضور در پروژه های ملی ، نفت و گاز ، پتروشیمی ، نیروگاهی و عمرانی بزرگ را دارند کاملاً ضروری است .

برای اخذ رتبه EPC چه مدارکی لازم است ؟

مدارک اصلی شامل مدارک ثبتی شرکت ، رزومه پروژه ها ، سوابق پیمانکاری ، لیست بیمه ، مدارک تحصیلی و سابقه کارشناسان کلیدی ، اظهارنامه مالیاتی و گردش مالی است . هرچه مدارک قوی تر باشد ، شانس اخذ رتبه بالاتر بیشتر می شود .

اخذ رتبه EPC چقدر زمان می برد ؟

اگر مدارک کامل و استاندارد باشد ، معمولا بین ۴۵ تا ۹۰ روز کاری زمان می برد . تاخیرها معمولا به دلیل نقص در مدارک فنی ، عدم ارائه سوابق مالی یا ضعف در رزومه کارکنان اتفاق می افتد .

تفاوت رتبه EPC با رتبه پیمانکاری چیست ؟

رتبه پیمانکاری فقط فعالیت اجرا را پوشش می دهد .
اما رتبه EPC شامل مهندسی ، خرید تجهیزات تخصصی و اجرا است . به همین دلیل ، اعتبار بالاتر ، پروژه های بزرگ تر و حداقل های سخت گیرانه تری دارد .

چه شرکت هایی شانس دریافت رتبه EPC را دارند ؟

شرکت هایی موفق به اخذ رتبه EPC می شوند که سوابق اجرایی سنگین ، گردش مالی مناسب ، نیروهای متخصص با سابقه قوی و ساختار مدیریتی حرفه ای داشته باشند . بدون رزومه شفاف و تیم مهندسی معتبر ، احتمال تایید خیلی کم است .